10. Ο ορμαθός των λογισμών
Αναφέρεται στην Κλίμακα του άγ. Ιωάννου του Σιναΐτου τα έξης: "Ας παρατηρήσουμε και θα δούμε ότι την ώρα πού χτυπάει η πνευματική σάλπιγγα και συναθροίζονται ορατά οι αδελφοί στο ναό, αοράτως και οι εχθροί. Άλλοι την ώρα που σηκωνόμαστε να πάμε στην Εκκλησία, μας προτρέπουν να ξανακοιμηθούμε. Κάθησε, λέγουν, μέχρι να συμπληρωθούν οι προοιμιακοί ύμνοι και μετά πήγαινε στην Εκκλησία. Άλλοι πάλι ενώ είμαστε στην προσευχή μας φέρνουν ύπνο, άλλοι μας κάνουν να πεινάμε, άλλοι μας προτρέπουν να ακουμπήσουμε στον τοίχο σαν δήθεν κουρασμένοι, και άλλοι μας προκαλούν χασμουρητά. Άλλοι μας θυμίζουν τα γραμμάτια και τα συμβόλαια και τους τραπεζικούς τόκους. Και έτσι αντί να φύγουμε από την Εκκλησία ωφελημένοι, φεύγουμε ζημιωμένοι, χωρίς να έχουμε ακούσει και τα πλέον στοιχειώδη. Και ενώ πολλές φορές την ώρα, πού είμαστε στην προσευχή, ο νους μας είναι γεμάτος από απρεπείς σκέψεις, μόλις τελειώσει η προσευχή, όλα εξαφανίζονταιΓνωρίζει ο διάβολος την ωφέλεια πού προέρχεται από την προσευχή και γι' αυτό προσπαθεί να την μολύνη.
Ακόμη κι αν νικήσουμε τον δαίμονα σε πολλά αγωνίσματα, μας βάζει λογισμούς υπερηφάνειας με άλλη μορφή' ότι δήθεν προκόψαμε στην αρετή, αφού για παράδειγμα, εξαφανίσθηκαν όλοι οι πορνικοί λογισμοί.
Η σκέψις αυτή, το ότι νικήσαμε, μοιάζει με ένα φίδι πού είναι κρυμμένο μέσα στην κοπριά της υπερηφάνειας. Μέσα στο βάθος της καρδιάς μας υπάρχει πονηρός λογισμός.
Υπάρχουν δαίμονες πού μολύνουν την ψυχή μας μόλις πέσουμε για ύπνο και υπάρχουν άλλοι πού μολύνουν την πρώτη μας σκέψι, μόλις, δηλαδή, σηκωθούμε από τον ύπνο. Ο διάβολος δεν χάνει ευκαιρία να μη μας πολεμήση.
Άλλοτε μας βάζει λογισμούς εναντίον του πνευματικού μας πατρός, άλλοτε πάλι εξομολογούμαστε και μετά την εξομολόγησι μας μολύνει με την ενθύμησι των αμαρτιών πού εξωμολογηθήκαμε, για να μας φέρη σε απελπισία. Άλλοτε πάλι μας ρίχνει στην αμαρτία και κατόπιν μας βάζει λογισμούς να διδάξουμε και σε άλλους την αμαρτία.
Αυτοί, σε γενικές γραμμές, είναι οι λογισμοί τους οποίους δημιουργεί ο διάβολος.
Ας δούμε τώρα τους λογισμούς πού δημιουργούνται από τον ίδιο τον άνθρωπο. Ο νους του ανθρώπου είναι φιλομάκελλος. Δηλαδή, όπως το σκυλί πηγαίνει στο κρεοπωλείο για να αρπάξη κάποιο κομμάτι κρέας, ή όπως ένας φίλος του φαγητού, αρέσκεται συνέχεια να μιλάη γι' αυτά, έτσι είναι και ο νους του ανθρώπου. Τρέφεται πολλές φορές με απρεπείς και ακάθαρτες έννοιες.
Ένας μοναχός πού δεν έχει τίποτε και είναι ακτήμονας (και κατ' έπεκτασιν ένας Χριστιανός), στην προσευχή του δεν έχει ενοχλήσεις από τα υπάρχοντα του. Δεν έρχονται στο νου του την ώρα της προσευχής τα προβλήματα των πραγμάτων ή των κτημάτων. Ενώ ένας πού είναι φιλοκτήμονας, όταν προσεύχεται, έχει εικόνες υλικές, έχει λογισμούς υλικών πραγμάτων.
Ο άνθρωπος πού είναι ακρατής, δηλαδή κοιλιόδουλος, έχει σκέψεις και λογισμούς γεμάτους από ακάθαρτα είδωλα. Ό άγ. Ιωάννης της Κλίμακος φέρνει και ένα παράδειγμα. Όπως ακριβώς το πλήθος της κοπριάς γεννάει σκουλήκια, έτσι και το πλήθος των φαγητών γεννάει πτώσεις, πονηρούς λογισμούς και αισχρά όνειρα. Η γαστριμαργία είναι ο.τι το λάδι με την φωτιά για τους λογισμούς της πορνείας.
Γι' αυτό, πολύ σοφά ο αγ. Ιωάννης ο Σιναΐτης γράφοντας την Κλίμακα, μετά το λόγο για την γαστριμαργία, τοποθέτησε τον περί πορνείας λόγο. "Διότι νομίζω, λέγει, ότι αυτή είναι μητέρα εκείνης".
Από που, δηλαδή, προέρχονται οι πορνικοί λογισμοί; Εάν ένας άνθρωπος στη ζωή του καλοπερνάη και έχη όλες τις ανέσεις και δε σκληραγωγήται και δεν ασκήται καθόλου, τότε πολύ φυσικό είναι ο άνθρωπος αυτός να έχη λογισμούς πορνείας, οι όποιοι θα καταλήξουν σε πράξεις. Άλλοτε, πάλι, όταν έχη ελεύθερες τις αισθήσεις του ο άνθρωπος και δη κάποιο πρόσωπο ή ακουμπήση με το χέρι του κάποιον ή ακούση κάτι το αισχρό, τότε είναι σαν να έχη ανοίξει την πόρτα στους ακάθαρτους λογισμούς. Βέβαια σε αυτό βοηθάει και η φύσις του ανθρώπου πού ρέπει προς τους λογισμούς αυτούς.
Ακόμη και η παρακοή στις υποσχέσεις του Θεού γεννάει "αποθήκην λογισμών", δηλαδή ο νους του ανθρώπου γίνεται αποθήκη πονηρών λογισμών. Τους ίδιους λογισμούς δημιουργεί και η παρακοή στον πνευματικό μας πατέρα.
Πολλές φορές η περιέργεια του ανθρώπου να εξερεύνηση τα μυστήρια του Θεού δημιουργεί λογισμούς βλασφημίας και ακόμη ότι ο Θεός είναι άδικος και προσωπολήπτης. Σε άλλους δίνει οράσεις και θαύματα και σε άλλους δεν δίνει τίποτε.
11. Συνδυασμός λογισμών
Υπάρχουν, όμως, λογισμοί πού προέρχονται και από τον άνθρωπο και από τον διάβολο. Είναι συνδυασμός λογισμών.Είδα, λέγει ο αγ. Ιωάννης της Κλίμακος. μερικούς να τρώνε απολαυστικά και να μην πολεμούνται αμέσως. Και άλλους να συνεσθίουν και να συναναστρέφωνται με γυναίκες και να μην έχουν την ώρα εκείνη κανένα πονηρό λογισμό. Την ώρα, όμως, πού νόμιζαν ότι βρίσκονται στο κελλί τους σε ειρήνη και ασφάλεια, έπαθαν ξαφνικά όλεθρο. Η φύσις τους έσπρωξε να τρώγουν και να πίνουν απολαυστικά και να κοιτάζουν ακόλαστα. Ο σατανάς το εκμεταλλεύθηκε και τους ερριξε στην αμαρτία.
Αυτοί είναι, σε γενικές γραμμές, οι λογισμοί πού προέρχονται από τον άνθρωπο και από τον διάβολο. Σε όλον αυτόν τον αγώνα υπάρχει μία κλίμακα.
Προσβολή, συνδυασμός, συγκατάθεσις, αιχμαλωσία. Προσβάλλει ο εχθρός τον άνθρωπο με έναν απλό λογισμό ή με μία εικόνα. Όταν τον δεχθή, τότε γίνεται συγκατάθεσις. Αρχίζει η συνομιλία με τον λογισμό. Από το σημείο αυτό αρχίζει ή ευθύνη του ανθρώπου. Κατόπιν συγκατατίθεται κανείς με ηδονή να πραγματοποίηση αυτό πού του υποβάλλει ο λογισμός και στο τέλος υποδουλώνεται και αιχμαλωτίζεται από το πάθος.
12. Αποτελέσματα των λογισμών
Όταν ο λογισμός χρονίση μέσα μας, γινόμαστε τότε δούλοι στην προσπάθεια. Προσπάθεια είναι Η προσκόλλησις του άνθρωπου στα κτιστά πράγματα και ή επιθυμία του να απόκτηση μόνον αυτά. Έτσι ο νους του ανθρώπου αποδεσμεύεται από την αιώνια τροφή. Και όταν ο νους του ανθρώπου απομακρυνθή εντελώς από τον Θεό, τότε "ή θηριώδης ή δαιμονιώδης γίνεται", δηλαδή, ή σαν θηρίο ή σαν δαίμονας γίνεται ο άνθρωπος, πράγμα το όποιο βλέπουμε να συμβαίνη στη σημερινή καταναλωτική κοινωνία. Ό λογισμός του ανθρώπου προσκολλήθηκε μόνο στη γη και δε σκέπτεται καθόλου τον ουρανό, με αποτέλεσμα την θηριοποίησι του ανθρώπου και την αποθέωσι της τέχνης σε οποιαδήποτε μορφή.Ο άνθρωπος γίνεται ακρατής. Δεν μπορεί να εγκρατευθή. Όταν ο άνθρωπος δεν πολεμά το λογισμό του τότε γίνεται δούλος της αμαρτίας. "Ό κατά διάνοιαν προς την αμαρτίαν μη πολέμων μηδέ αντιλέγων. σωματικώς πράττει αυτήν".Οι λογισμοί μας σαπίζουν και μας συντρίβουν δημιουργώντας προβλήματα και στις διαπροσωπικές μας σχέσεις.Οι λογισμοί μιαίνουν, μολύνουν την ψυχή μας, την δηλητηριάζουν και την φαρμακώνουν. "Αυτή ή πάλη του πονηρού. Και μετά τούτων των βελών φαρμακεύει πάσαν ψυχήν", μας λέγει ο άγ. Ησύχιος ο πρεσβύτερος. Με την αποδοχή των λογισμών ο διάβολος αποκτά κυριαρχία και μπορεί να οδήγηση τον άνθρωπο ακόμη και στην αυτοκτονία, αφού ο άνθρωπος δεν μπορεί να αντισταθή στη δύναμι του διαβόλου.
Ό ρυπαρός λογισμός καταχθονίζει την ψυχή, δηλαδή, ρίχνει κατά γης την ψυχή του ανθρώπου. Εκείνος πού αισθάνεται την συνεχή ενόχλησι των λογισμών και φλέγονται τα υπογάστρια της σαρκός, φανερώνει ότι βρίσκεται μακρυά από την ευωδία του Πνεύματος.
Χάνεται η παρρησία προς τον Θεό. Όταν ο νους γίνεται συνόμιλος με ρυπαρούς και αισχρούς λογισμούς, τότε "της προς Θεόν παρρησίας εκπίπτει". Δεν μπορεί ο Θεός να έχη κοινωνία με άνθρωπο, του οποίου ό νους συνέχεια μολύνεται με αισχρούς και πονηρούς λογισμούς όπως ακριβώς είναι βδελυρός σε επίγειο άρχοντα εκείνος πού αποστρέφεται το πρόσωπο του και συνομιλεί με τους εχθρούς του.
"Οι ακάθαρτοι λογισμοί χωρίζουσι τον Θεόν από του ανθρώπου". Ο Θεός σε άνθρωπο πού διακατέχεται από αισχρούς λογισμούς δεν αποκαλύπτει τα μυστήρια του.
Επειδή οι λογισμοί χωρίζουν τον άνθρωπο από τον Θεό, γι' αυτό, κατά συνέπεια, δημιουργούνται και διάφορες άλλες σωματικές ανωμαλίες. Το άγχος και η ανασφάλεια και άλλες ακόμη σωματικές ασθένειες, έχουν ως αιτία τους λογισμούς. Αυτό το έχουν συνειδητοποιήσει και οι γιατροί ακόμη, γι' αυτό και δίνουν την εντολή να μη σκεπτώμαστε ωρισμένα πράγματα και να μη στενοχωριώμαστε. Ένας λογισμός μπορεί να αφήση τον άνθρωπο άγρυπνο όλη νύκτα. Γι' αυτό λέμε ότι οι λογισμοί ταράσσουν τον άνθρωπο και ακόμη ότι σπάζουν τα νεύρα του. Ό αββάς Θεόδωρος έλεγε: "Έρχεται ο λογισμός και ταράσσει με".
Αυτά σε συντομία είναι τα αποτελέσματα των πονηρών λογισμών.
Πρέπει, όμως, να δούμε και τους τρόπους αντιμετωπίσεως των λογισμών αυτών, πού προέρχονται κυρίως από τον διάβολο.